Dziś Wielka Sobota – przedostatni dzień Wielkiego Tygodnia, poprzedzający święto Zmartwychwstania. Wielka Sobota jest jedynym dniem bez sakramentu Eucharystii. W Kościele rzymskokatolickim dzień ten jest dniem wyciszenia i oczekiwania na przyjście Chrystusa. Od wczesnych godzin rannych katolicy adorują Najświętszy Sakrament w przygotowanej do tego celu kaplicy zwanej Grobem Pańskim. Tradycyjnie przy Grobie Pańskim czuwają ministranci, harcerze, a niekiedy również strażacy. Jest to czas żałoby po ukrzyżowanym Jezusie Chrystusie. Jest to również okazja do skorzystania z sakramentu pokuty. Wielka Sobota to dzień, który w liturgii stanowi czas oczekiwania na zmartwychwstanie Jezusa. Wieczorem odprawiana jest uroczysta msza, podczas której następuje poświęcenie ognia.
Posłuchaj
ks._Jacek_Bram_z_parafii_Przemienienia_Pańskiego_w_Sanoku
Wigilia paschalna jest centralnym momentem Triduum Paschalnego i całego roku liturgicznego, najważniejszym wyrazem liturgicznej celebracji misterium paschalnego. Wszystkie obrzędy wigilii paschalnej odbywają się w nocy: nie wolno ich rozpocząć, zanim nie zapadnie noc, a należy je zakończyć przed świtem niedzieli. Msza święta tej nocy, choćby ją sprawowano przed północą, jest mszą niedzieli zmartwychwstania. Kto uczestniczy w tej mszy, może powtórnie przyjąć Komunię św. podczas mszy sprawowanej w dzień.
Dziś tradycyjnie błogosławi się pokarmy na stół wielkanocny. Zwyczaj ten jest znany powszechnie od wieków w Polsce. W zachodnich regionach współczesnej Polski, które znalazły się w jej granicach po II wojnie światowej, święcenie potraw było jednak prawie nieznane. Przed 1945 rokiem na Kaszubach tylko zamożniejsi gburzy i szlachcice w Wielką Sobotę przywozili końmi proboszcza dla poświęcenia pożywienia świątecznego. Podobnie na Śląsku święcenie potraw w Wielką Sobotę odbywało się na dworach szlacheckich. Na Śląsku zwyczaj święconki upowszechnił się dopiero na przełomie lat 70. i 80. XX wieku, docierając tu razem z mieszkańcami centralnej Polski. Święconkę świeci się w wielu krajach oprócz Polski w graniczących ze Słowenią austriackich regionach Styrii,Karyntii, południowego Tyrolu oraz Bawarii. Dziś koszyczki ze święconką są bardzo ubogie w porównaniu do tych, które świecono dawniej.
Posłuchaj
Karolina_Surówka_z_Muzeum_Budownictwa_Ludowego
Tradycyjny dobór produktów przygotowanych do poświęcenia nie jest przypadkowy. W koszyku obowiązkowo muszą znaleźć się: chleb, jajka, sól, wędlina, chrzan, babka wielkanocna i oczywiście baranek. Ilość produktów w koszyku może być znacznie większa, jednak tych nie powinno zabraknąć. Każdy z tych produktów ma swoje symboliczne znaczenie. W koszyczku nie bez powodu znajdować musi się m.in. baranek – to symbol niewinności Syna Bożego. Jajko w święconce oznacza symbol odradzającego się życia. Chleb symbolizuje w tradycji chrześcijańskiej Ciało Chrystusa. Natomiast sól to minerał bez którego nie ma życia, chroni pokarmy przed zepsuciem. Chrzan w tradycji ludowej to symbol zwycięstwa nad żalem jaki towarzyszył męce Jezusa. Chrzan umieszczony w wielkanocnym koszyku ma zapewnić zdrowe życie. Na sam koniec koszyczek powinien być ozdobiony białą serwetką a także roślinnością – bukszpanem na znak życia wiecznego.
Posłuchaj
Ewa_Szymko_z_krośnieńskiego_Etnocentrum
Kiedyś zanim włożyliśmy do koszyka pisanki, musieliśmy je pomalować. Teraz do wyboru mamy różne gotowe pisanki, drewniane jajka czy tez takie, które mają imitować te, które się kiedyś malowało.
Posłuchaj
Adrianna_Napiórkowska_-_Bek,_antropolog_z_muzeum_w_Jaśle
